چطور ضدآفتاب با SPF مناسب انتخاب کنیم

spf مناسب برای ضد آفتاب چقدر است؟

• محافظت کم: SPF کمتر از ۱۵.
• محافظت متوسط: SPF 15 تا ۲۹.
• محافظت خوب: SPF 30 تا ۴۹.
• محافظت عالی: SPF بیشتر از ۵۰.

ضد آفتاب، مهمترین رکن مراقبت پوست یا Skin Care است. تجویز ضدآفتاب مناسب برای انواع مختلف پوست،باید توسط پزشک انجام شود اما داشتن اطلاعات پایه در مورد ضدآفتاب ها به درک بهتر اهمیت و ضرورت استفاده منظم از این فرآورده مهم کمک می کند.اطلاعات مختلفی روی جعبه ضدآفتاب درج شده است که لازمست هنگام خرید ضدآفتاب به آنها توجه کنیم. اطلاعاتی شامل SPF ، PA ،فرم دارویی ضدآفتاب (کرم،پماد،لوسیون،ژل،فلوئید،اسپری)، رنگی یا بی رنگ بودن،فیزیکی یا شیمیایی بودن ترکیبات ضدآفتاب،ضدآب بودن و مواد تشکیل دهنده.

درحال حاضر ضدآفتاب های تخصصی به ما این امکان را می دهد که به جای استفاده خسته کننده از چندین محصول در طول روز، از یک محصول چندمنظوره بهره ببریم.

چرا باید از ضد آفتاب استفاده کنیم؟

دلیل اصلی استفاده از ضـد آفتاب، محافظت از پوست دربرابر اشعه فرابنفش خورشید است که باعث آسیب به پوست می‌شود. نور خورشید طیفی از سه بخش، شامل نور مرئی،اشعه مادون قرمز و اشعه فرابنفش است. اشعه مادون قرمز گرما تولید می‌کند که می‌توانیم آن را احساس کنیم و همچنین نور مرئی که چشمانمان می‌تواند در طول روز ببیند و در نهایت اشعه فرابنفش (UVL) که قابل دیدن و احساس کردن نیست اما می‌تواند به پوست ما نفوذ کند و آسیب های غیرقابل جبران به DNA سلول های پوست وارد کند.آسیب به DNA سلول باعث پیری زودرس پوست و سرطان پوست می شود.

• اشعه فرابنفشی که به زمین می‌رسد، به اشعه‌هایی با طول موج‌های کوتاه‌تر به نام UVB و با طول موج‌های بلندتر به نام UVA تقسیم می‌شود.
• پوست ما با دریافت مقدار کمی UVB، ویتامین D تولید می‌کند اما جذب UVB بیشتر می‌تواند باعث آفتاب‌سوختگی و زمینه‌ساز سرطان پوست شود.
• UVA با مقیاس گسترده‌تر و در عمق بیشتری از پوست نفوذ می‌کند. قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض این اشعه نیز می‌تواند باعث آفتاب‌سوختگی، پدیدار شدن نشانه‌های زودرس پیرپوستی و زمینه‌ساز بروز سرطان پوست شود.
• هر دو اشعه UVA و UVB، سیستم ایمنی بدن انسان را تضعیف می‌کنند.

به این دلایل، استفاده از ضدآفتاب در تمام طول زندگی اکیداً به افراد توصیه می‌شود. این محصولات به تنهایی نمی‌توانند محافظت ۱۰۰ درصدی ایجاد کنند و باید همراه با سایر ابزار محافظتی به کار گرفته شوند مانند استفاده از لباس‌هایی که از پوست در برابر آفتاب محافظت می‌کند (مثل کلاه،عینک آفتابی و دستکش) و خودداری از تردد در فضای باز در ساعات اوج تابش نور خورشید(۱۱ صبح تا ۴ بعدازظهر).

کدام ضد آفتاب را باید انتخاب کنم؟

محصولات ضدآفتاب با جذب اشعه مضر ماوراءبنفش و مسدود کردن مسیر آن از پوست محافظت می‌کنند. همه این محصولات باید تست و طبقه بندی شوند و با توجه به قابلیت‌های محافظتی‌شان در برابر آفتاب برچسب مناسب بخورند.

SPF نشانگر محافظت در برابر UVB

عدد SPF که روی همه محصولات ضـد آفتاب به چشم می‌خورد به معنی فاکتور محافظت در برابر نور خورشید یا sun protection factor است. این عدد یک نسبت است و به ما می‌گوید که چه مدت می‌توانیم در معرض اشعه UVB قرار بگیریم و بعد از چه مدت قرار گرفتن در معرض این اشعه، پوستمان دچار آفتاب‌سوختگی می‌شود. برای مثال، اگر پوست شما بدون ضد آفتاب ، بعداز ۱۰ دقیقه که درمعرض آفتاب مستقیم قرارمی گیرید دچار آفتاب سوختگی می شود ،بعدازاستفاده از یک ضدآفتاب با SPF 15 ، پانزده برابر ۱۰ دقیقه یعنی ۱۵۰ دقیقه طول می کشد تا همان مقدار آفتاب سوختگی پیداکند واگر پوست دوست تان تیره تر از شماست و ۲۰ دقیقه طول می کشد تا دربرابر آفتاب بسوزد با همان ضدآفتاب ۳۰۰ دقیقه(۳۰۰=۱۵*۲۰) طول می کشد تا دچار آفتاب سوختگی شود.این عددها با یک ضدآفتاب SPF30 به ترتیب ۳۰۰ و ۶۰۰ دقیقه خواهدبود.یعنی به ترتیب ۵ و ۱۰ ساعت! کمتر کسی است که این مدت طولانی زیر نورآفتاب مستقیم بماند.

• هرچه عدد SPF بالاتر باشد، عملکرد محافظتی از پوست هم بهتر خواهد شد اما این موضوع به معنی بهتر بودن SPF بالا برای همه انواع پوست نیست.
• یک محصول ضد آفتاب با SPF 15 حدود ۹۴ درصد در برابر اشعه UVB محافظت ایجاد می‌کند.
• محافظت در برابر UVB با کرم ضد آفتابی که SPF 30 دارد به ۹۷ درصد و با SPF +50 به ۹۸ درصد افزایش پیدا می‌کند.

Broad Spectrum نشانگر محافظت در برابر UVA

با افزایش دانش ما درباره آسیب‌ پوستی ناشی از UVA، انتخاب محصول ضـد آفتابی که از پوست در برابر اشعه UVA علاوه بر UVB محافظت کند از اهمیت زیادی برخوردار است. برای معرفی این نوع محصولات از عبارت «طیف گسترده» یا Broad Spectrum روی جعبه وتیوب ضدآفتاب استفاده می‌شود. همیشه کرم ضد آفتابی را انتخاب کنید که حداقل یک ماده محافظ در برابر اشعه UVA داشته باشد. اکسیدهای فلزی، دی‌اکسید تیتانیوم و زینک اکسید و جاذب‌های شیمیایی، آووبنزون، اکامسول، بموتریزینول و بیسکوتیوزول از جمله این مواد محافظ هستند.

عامل محافظتی در برابر اشعه UVA بصورت مقیاسی از یک تا پنج ستاره روی محصولات ضدآفتاب درج می شود.سه ستاره به معنی ۶۰% محافظت و ۴ ستاره به معنی ۸۰% محافظت در برابر اشعه UVA می باشد.

اشعه UVA باعث آسیب به رشته های الاستین پوست ودرنتیجه پیری پوست ، لک های پوستی و سرطان پوست می شود.

پایداری نوری

محصول ضد آفتابی را انتخاب کنید که در برابر نور پایدار باشد و ساختار آن در صورت قرار گرفتن در معرض نور خورشید از بین نرود چون در این صورت عملاً محافظتی از پوست شما به عمل نخواهد آورد. اکتوکریلن، بموتریزینول و بیسکوتیوزول مواد پایدار در برابر نور هستند و وقتی با سایر مواد شیمیایی جاذب ترکیب می‌شوند، خاصیت پایداری در برابر نور ضد آفتـاب را افزایش می‌دهند.

از چه محصول ضد آفتابی می‌توانم استفاده کنم؟

انتخاب ضـد آفتاب به عواملی چون میزان حساسیت پوست شما در برابر آفتاب‌سوختگی و همچنین حساسیت به ترکیبات آرایشی – بهداشتی یا cosmetics، میزان خشکی یا چربی پوستتان، سابقه قبلی بیماری‌های پوستی و سرطان پوست و وضعیت سلامت عمومی شما بستگی دارد.

ضدآفتاب برای پوست کودکان: مواد شیمیایی می‌توانند باعث تحریک و ایجاد حساسیت در پوست حساس کودکان شوند؛ PABA و اکسی‌بنزون به طور خاص با حساسیت‌های پوستی در ارتباط هستند.ضـد آفتاب های فیزیکال مثل زینک اکساید و دی‌اکسید تیتانیوم بهتر توسط افراد دارای پوست حساس تحمل می‌شوند و به همین خاطر این مواد معمولاً در محصولات ضد آفتابی مخصوص کودکان استفاده می شوند. همچنین، از آنجا که بچه‌ها تمایلی به استفاده از ضدآفتاب ندارند؛، اسپری‌ها یا محصولاتی که بسته‌بندی رنگارنگ دارند می‌توانند برای کودکان جالب‌تر و لذت‌بخش‌تر باشند. اسپری‌های ضد آفتاب را نباید مستقیم روی صورت زد. اسپری را ابتدا روی دست‌ها بپاشید و بعد آن را روی صورت پخش کنید.

ضد آفتاب برای پوست‌های حساس، مستعد آکنه و روزاسه: افرادی که پوست مستعد آلرژی یا عارضه‌هایی چون آکنه یا آکنه روزاسه دارند باید از استفاده از محصولات حاوی مواد نگهدارنده یا عطر و اسانس و نیز PABA یا اکسی‌بنزون ‌اجتناب کنند. باز هم باید اشاره شود که موادی که احتمال می‌رود کمتر حساسیت و واکنش پوستی به همراه داشته باشند، ضد آفتاب‌های فیزیکال هستند و همچنین محصولاتی که با سالیسیلات و اکامسول تهیه شده باشند. پوست‌های مستعد آلرژی و بیماران دچار آکنه روزاسه نیز نباید از محصولات ضد آفتاب حاوی الکل استفاده کنند. در عین حال، استفاده از ژل های ضدآفتاب که معمولاً حاوی الکل هستند می‌تواند برای بیماران دچار آکنه مفید باشد چون این ماده باعث خشک شدن پوست و در نتیجه جلوگیری از وخیم‌تر شدن وضعیت آکنه پوستی می‌شود.

نکات مهم در استفاده از ضد آفتاب

بیمارانی که پوست مستعد آکنه دارند باید از استفاده از محصولات ضدآفتاب چرب و حاوی روغن خودداری کنند (این محصولات اغلب با نام «کرم» عرضه می‌شوند)، چون این محصولات می‌توانند باعث بدتر شدن وضعیت آکنه شوند. با این حال، افرادی که برای آکنه خود از داروهای موضعی استفاده می‌کنند (که باعث خشکی پوست می‌شوند)، ممکن است کمی با ضد آفتاب‌های ژلی مشکل داشته باشند چون این ضد آفتاب‌های حاوی الکل باعث خشکی بیشتر پوست و در نتیحه حساس شدن آن خواهند شد. برای این دسته از افراد لوسیون‌ها یا کرم‌های سبک (Fluid) پیشنهاد می‌شود. از آنجا که بعضی از داروهای ضدآکنه باعث حساسیت پوست در برابر نور می‌شوند، افرادی که از آنها استفاده می‌کنند بیشتر در معرض آفتاب‌سوختگی و آسیب پوستی قرار دارند. به همین خاطر استفاده سخت‌گیرانه محصولات ضد آفتاب در طول روز برای این افراد ضروری است.

ضـد آفتاب برای پوست‌های خشک: محصولات ضد آفتاب حاوی مرطوب‌کننده برای پوست‌های خشک مناسب است. مواد مرطوب‌کننده زیادی در محصولات ضد آفتاب استفاده می‌شوند که رایج‌ترین آنها عبارتند از لانونین، روغن‌ها و سیلیکون‌هایی مانند پلی‌دی‌متیل‌سیلوکسان. ضد آفتاب‌های مرطوب‌کننده معمولاً به شکل کرم، لوسیون یا پماد هستند. بنابراین هنگام خرید، به دنبال این اسامی روی برچسب محصول باشید.

ضـد آفتاب برای پوست‌های تیره‌تر: شاید افراد دارای پوست‌های تیره‌تر که به سادگی برنزه و به ندرت دچار آفتاب‌سوختگی می‌شوند، احساس کنند که نیازی به استفاده از محصولات ضد آفتاب ندارند. با این حال، برنزه شدن هم درست مثل آفتاب‌سوختگی حاصل آسیب دیدن DNA است. این آسیب از قرار گرفتن در معرض اشعه مضر فرابنفش خورشید ناشی می‌شود. کسانی که پوست‌های تیره‌تری دارند همچنین ممکن است در استفاده از ضد آفتاب‌های فیزیکال با احتیاط و ملاحظه بیشتری عمل کنند، خصوصاً محصولات بر پایه تیتانیوم، چون این محصولات روی پوست‌های تیره شبیه به گچ سفید می‌شوند. اما در فرمولاسیون و تولید محصولات جدید تمهیداتی اندیشیده شده تا محصول ضد آفتاب فیزیکال با راحتی بیشتر روی پوست بنشیند و محو شود. ضد آفتاب‌های شیمیایی هم گزینه مناسبی برای این افراد هستند. به دنبال محصولات ضد آفتاب با طیف گسترده و SPF +15 باشید.

ضـد آفتاب برای افراد مسن‌تر: با اینکه افراد مسن‌تر در طول زندگی‌شان مقدار بیشتری اشعه فرابنفش دریافت کرده‌اند اما همچنان استفاده از محصولات ضد آفتاب می‌تواند برایشان مفید باشد. قرار گرفتن در معرض نور خورشید بدون محافظت کافی در هر سنی باعث افزایش ریسک ابتلا به سرطان پوست و تغییرات پیش‌سرطانی سلول‌ها شود. این کار همچنین باعث تسریع روند پیرپوستی و در نتیحه شکل‌گیری لکه‌های سنی، چروک، افتادگی و زمختی پوست می‌شود. استفاده از محصولات ضد آفتاب در نواحی مختلفی مانند پاها و پشت کمر ممکن است برای افراد مسن‌تر که حرکت آنها محدود شده، کمی دشوار باشد. اسپری‌های ضد آفتاب برای این افراد گزینه مناسبی است. این اسپری‌ها در حال حاضر در هر دو فرم شیمیایی و فیزیکال وجود دارند. اسپری ضد آفتاب باید به قدری استفاده شود تا یک لایه براق روی پوست شکل بگیرد.

ضد آفتاب برای پوست‌های حساس: اگر پوست حساسی دارید که به سختی محصولات ضد آفتاب یا آرایشی را تحمل می‌کند، به دنبال تهیه محصولات ضد آفتاب هایپوآلرژنیک یا غیرحساسیت‌زا باشید. بهتر است پیش از انتخاب محصول نهایی که قرار است از آن به صورت مداوم و منظم استفاده کنید، مجموعه‌ای از نمونه محصولات ضد آفتاب را تست کنید تا محصول مناسب خود را بیابید. اگر هنوز هم دچار حساسیت‌های پوستی می‌شوید، ممکن است به ضد آفتاب حساسیت داشته باشید. برای شناسایی دقیق ماده‌ای که به آن حساسیت دارید باید یک تست آلرژی بدهید.

ضد آفـتاب موقع فعالیت بدنی: اگر قصد دارید در فضای بیرون از خانه فعالیت بدنی داشته باشید و در نتیجه عرق خواهید کرد، محصول ضد آفتابی را انتخاب کنید که «ضد آب» باشد. روی این محصولات باید مشخص شده باشد که حین انجام فعالیت‌های بدنی مانند شنا که باعث تعریق می‌شود، چقدر زمان دارید تا در معرض آفتاب قرار بگیرید. یعنی در واقع باید بدانید SPF ذکر شده روی محصول تا چه مدت از پوست شما در برابر اشعه‌های مضر نور خورشید محافظت می‌کند. برای مثال SPF 15- ضد آب، ۴۰ دقیقه.

نحوه استفاده از محصولات ضد آفتاب

برای بهره‌مندی از بیشترین محافظت در برابر اشعه مضر خورشید، باید به درستی از محصولات معتبر استفاده کرد.

محصول ضـد آفتاب را با دست و دلبازی روی همه نواحی در معرض نور خورشید بزنید تا در ابتدا لایه‌ای قابل مشاهده از محصول روی پوست شکل بگیرد. اکثر افراد به اندازه کافی از این محصولات روی پوست خود نمی‌زنند. برای اینکه سطح پوست در معرض نور خورشید یک فرد بزرگسال به خوبی پوشش داده شود، به حداقل ۶ قاشق چای‌خوری از محصول ضد آفتاب نیاز خواهد بود.

حدود ۲۰ تا ۳۰ دقیقه طول می‌کشد تا محصول ضدآفتاب جذب پوست شود و امکان پاک شدن آن به آسانی وجود دارد، بنابراین حداقل نیم ساعت قبل از اینکه بیرون بروید از محصول ضد آفتاب استفاده کنید.

پس از گذشت نیم ساعت دوباره روی پوست خود ضد آفتاب بزنید تا همه برآمدگی‌ها و فرورفتگی‌های آن پوشش داده شود. تصور کنید در حال رنگ زدن یک دیوار هستید؛ دو لایه رنگ پوشش بهتری نسبت به یک لایه ایجاد می‌کند.

اگر در طول روز بیش از ۱ ساعت در معرض نور خورشید هستید، هر ۲ ساعت یک بار ضد آفتاب خود را تجدید کنید.

پس از شنا، تعریق زیاد یا در صورت پاک شدن ضد آفتاب با لباس یا حوله، ضد آفتاب خود را تجدید کنید، حتی اگر روی آن نوشته شده باشد «ضد آب».

لوسین‌ها و سایر محصولات دافع حشرات باعث کاهش SPF ضد آفتاب‌ها می‌شوند. بنابراین وقتی این دو محصول را به صورت هم‌زمان استفاده می‌کنید، ضد آفتابی با SPF بالاتر را انتخاب کنید و تجدید ضد آفتاب را با فواصل کمتری انجام دهید.

درصد مناسب SPF برای انواع پوست

به کار بردن عبارت درصد مناسب SPF برای پوست اشتباه است؛ چرا که بهترین درصد SPF برای هر پوستی می تواند متفاوت باشد و به مدت زمانی که قرار است فرد در مقابل نور خورشید قرار بگیرد هم بستگی دارد.

به عنوان مثال اگر شما دارای رنگ پوستی بسیار روشن هستید، توصیه می کنیم از کرم های ضد آفتابی با SPF بالاتر استفاده کنید و اگر قصد دارید در مدت زمان زیادی در مقابل نور خورشید قرار بگیرید، بهتر است از کرم های ضد آفتاب با SPF 50 به بالا استفاده کنید.

اما اگر بخواهیم در حالت کلی این موضوع را بیان کنیم، می توان گفت به طور معمول، SPF مناسب برای کرم ضد آفتاب، ۳۰ درصد به بالا ( حدود ۹۰ درصد برای پوست های خیلی روشن ) است. این مقدار SPF معمولا توانایی محافظت از اکثر پوست ها، در مقابل اشعه مضر فرابنفش را دارد. البته باید به این نکته توجه شود که چون اشعه فرابنفش A نیز وجود دارد، باید هر دو ساعت یک بار ضد آفتاب خود را تمدید کنید.

اگر به برچسب های روی فرآورده های آرایشی و ضد آفتاب ها دقت کرده باشید، دیده اید که میزان SPF برای محصولات آرایشی کمتر از ضد آفتاب ها و حدود ۱۵ درصد است.

برخی میزان محافظت کرم های ضد آفتاب را با توجه به مقدار SPF به شکل زیر دسته بندی کرده اند:

• ضد آفتاب با مقدار SPF زیر ۱۵ درصد: محافظت کم
• ضد آفتاب با مقدار SPF 15 تا ۳۰ درصد: محافظت متوسط
• ضد آفتاب با مقدار SPF 30 تا ۵۰ درصد: محافظت خوب
• ضد آفتاب با مقدار SPF 50 درصد به بالا: محافظت عالی

نکته: درست است که در این دسته بندی کرم های ضد آفتاب با SPF 50 درصد به بالا دارای محافظت عالی هستند اما استفاده از کرم های ضد آفتاب با درصد SPF بالا اصلا توصیه نمی شود، مگر اینکه با دستور پزشک باشد.

در استفاده از کرم های ضد آفتاب علاوه بر توجه به مقدار SPF آن عوامل دیگری نیز باید مورد توجه قرار بگیرند. از جمله ی این عوامل می توان به نحوه استفاده از کرم ضدآفتاب و مقدار آن، شرایط آب و هوایی، ساعات مختلف روز، نوع پوست و سایر عوامل محیطی و فردی و… اشاره کرد.

نحوه اندازه گیری SPF

اندازه گیری SPF در کشور های مختلف، متفاوت است اما در همه ی روش ها، کاملا بدیهی است که برای دقت این نوع اندازه گیری ها، به مسائل گوناگونی از جمله میزان دقت در شبیه سازی نور خورشید و بافت و پوست انسان باید توجه کرد. اگر بخواهیم این مفهوم را به زبان عامیانه بیان کنیم باید بگوییم شخصی که بعد از ۱۰ دقیقه قرار گرفتن در مقابل نور خورشید، دچار آفتاب سوختگی و قرمزی پوست می شود، اگر از کرم ضد آفتاب با SPF 15 درصد استفاده کند، زمان آفتاب سوختگی او به ۲۵۰ دقیقه افزایش پیدا می کند.

جمع بندی

در نتیجه، انتخاب ضدآفتاب با SPF مناسب بستگی به نوع پوست، میزان قرارگیری در معرض آفتاب و نیازهای مراقبتی فرد دارد. برای استفاده روزمره، SPF ۳۰ گزینه‌ای ایده‌آل است، درحالی‌که برای فعالیت‌های طولانی در فضای باز، SPF ۵۰ یا بالاتر توصیه می‌شود. افراد با پوست چرب یا مستعد آکنه بهتر است از ضدآفتاب‌های فاقد چربی (Oil-Free) و غیرکومدون‌زا استفاده کنند، در حالی که پوست خشک نیاز به فرمول‌های مرطوب‌کننده دارد. علاوه بر SPF، محافظت در برابر اشعه‌های UVA و UVB (برچسب +PA یا Broad Spectrum) نیز اهمیت دارد. انتخاب ضدآفتاب مناسب، نه‌تنها از پوست در برابر آسیب‌های خورشید محافظت می‌کند، بلکه به حفظ سلامت و شادابی آن در بلندمدت کمک می‌کند.